Duplatio
Podwajanie wykonuje się następująco:
- jeśli jest jeden żeton na linii – dołóż drugi,
- jeśli są dwa żetony na linii – dołóż następne dwa,
- jeśli są trzy żetony na linii – jeden zabierz, drugi przesuń w spacio nad tą linią, trzeci pozostaw na miejscu,
- jeśli są cztery żetony na linii – jeden przesuń w spacio nad tą linią, pozostałe pozostaw na miejscu,
- jeśli jest żeton w spacio – przesuń go na linię powyżej tego spacio.
Duplatio figury obejmującej kilka linii zaczynamy wykonywać od góry.
Mediatio
Połowienie wykonuje się następująco:
- jeśli jest jeden żeton na linii – przesuń go w spacio pod tą linią,
- jeśli są dwa żetony na linii – zabierz jeden, drugi pozostaw na miejscu,
- jeśli są trzy żetony na linii – jeden zabierz, drugi przesuń w spacio pod tą linią, trzeci pozostaw na miejscu,
- jeśli są cztery żetony na linii – zabierz dwa, pozostałe pozostaw na miejscu,
- jeśli jest żeton w spacio – przesuń go o jedno spacio niżej i postaw dwa na linii nad tym spacio.
Mediatio figury obejmującej kilka linii zaczynamy wykonywać od dołu.
Multiplicatio
Mnożenie wykonuje się następująco:
W pierwszej i drugiej kolumnie połóż żetony liczb które mnożysz.
Następnie wykonuj:
1. połóż palec lewej ręki na najwyższej linii, na której, lub pod którą, są żetony pierwszej liczby,
2. w trzeciej kolumnie, od linii, którą trzymasz palcem, połóż figurę drugiej liczby
3. jeśli :
- na linii znajduje się jeden żeton – wynik mnożenia to ta sama figura, więc przesuń ją do czwartej kolumny,
- na linii znajdują się dwa żetony – wykonaj duplatio, wykonaj elevatio i wynik przesuń do czwartej kolumny,
- na linii znajdują się trzy żetony – wykonaj duplatio i dołóż figurę mnożonej liczby, wykonaj elevatio i przesuń do czwartej kolumny,
- na linii znajdują się cztery żetony – wykonaj duplatio i duplatio tego co wyszło, wykonaj elevatio i wynik przesuń do czwartej kolumny,
- w spacio pod linią jest żeton – wykonaj mediatio i wynik przesuń do czwartej kolumny.
4. przesuń palec na niższą linię i wykonuj tak samo jak powyżej, z tym, że wynik przesuwany do czwartej kolumny dodawaj za każdym razem do tego co tam jest i wykonuj elevatio.
Divisio
Dzielenie wykonuje się następująco:
W pierwszej kolumnie połóż żetony liczby, którą dzielisz, w drugiej liczby, przez którą dzielisz.
W trzeciej kolumnie połóż figurę liczby, którą dzielisz.
Następnie odejmuj od niej liczbę, przez którą dzielisz. Za każde odjęcie pojedyncze połóż jeden żeton w czwartej kolumnie na linii jedności, za odjęcie jej pięciokrotności żeton za piątkę, za odjęcie dziesięciokrotności jeden żeton na dziesiątkę i podobnie dla wyższych krotności.
Jeśli w figurze liczby dzielonej nie widać figury liczby, przez którą dzielisz, pomagaj sobie wykonując resolvatio.
Odejmuj aż w figurze liczby dzielonej nie da się już wydzielić ani jednej figury liczby, przez którą dzielisz. Wtedy zapisz to jako resztę, albo przelicz na mniejsze części (np. uncje) i dziel dalej, ale pamiętaj aby zapisać wynik w tych częściach.
-
całość kursu z odnośnikami do przykładów w zakładce „Akademia Średniowieczna”
-